Ook de transportsector wordt niet gespaard van regelmatige wanbetaling, dikwijls in een internationale context waar er bijvoorbeeld in onderaanneming opdrachten worden uitgevoerd voor een buitenlandse transporteur of rechtstreeks voor een buitenlandse opdrachtgever wordt gewerkt. De invordering van facturen gericht aan buitenlandse debiteuren gaat echter nooit over rozen. De proceskosten gaan stevig de hoogte in en de slaagkansen van een effectieve invordering -bijvoorbeeld door de gedwongen tenuitvoerlegging van een vonnis in het buitenland- is dikwijls onzeker en sterk afhankelijk van land tot land, ook in de lidstaten van de EU. We zetten een aantal aandachtspunten op een rijtje.
Korte verjaringstermijn
Facturen naar aanleiding van transportopdrachten verjaren door verloop van 1 jaar na de uitgifte ervan. Dit terwijl facturen in de regel pas verjaren na verloop van 10 jaar. Die korte termijn voor facturatie n.a.v. transportopdrachten volgt uit art. 32 van het CMR-verdrag. Het CMR-verdrag (Convention Relative au Contrat de Transport International de Marchandise par Route) bevat de rechtsregels die van toepassing zijn op alle vervoer over de weg van of naar een land dat is aangesloten op het verdrag (omzeggens alle Europese landen zijn aangesloten). Zo bepaalt het onder meer de regels in geval van vertraging, schade of verlies van lading (voor dergelijke claims geldt dus ook de korte verjaringstermijn van één jaar). De bepalingen van het CMR-verdrag zijn van dwingend recht, zodat partijen hier niet van kunnen afwijken in hun vervoersovereenkomst.
Het is dan ook van belang om deze korte termijn in het achterhoofd te houden bij het debiteurenbeheer als transportonderneming.
Makkelijker om in België te procederen ipv in het buitenland.
Het is evident beter om een thuismatch te spelen als het gaat om het opstarten van een gerechtelijke procedure tegen een buitenlandse onderneming, maar dat is niet altijd zo evident. De regel is immers dat schulden “haalbaar” zijn, ook in een internationale context. Dit betekent dat in principe moet worden geprocedeerd in het land van de zetel of woonplaats van de debiteur. Geval per geval moet worden nagegaan of er in België een vonnis kan worden gehaald en daarvoor gelden de volgende vuistregels.
- Maken de algemene voorwaarden of de transportovereenkomst de Belgische rechtbanken bevoegd?
Is er een beding in een door beide partijen ondertekend transportcontract opgenomen dat de Belgische rechtbank bevoegd maakt (een zogenaamd “forumbeding”)? Zoja, dan zal deze rechtbank bevoegd zijn en kan er in België worden geprocedeerd.
Werd er geen contract ondertekend of bevat het contract dergelijk beding niet, dan moet worden nagegaan of de algemeen voorwaarden van de emittent van de factuur dergelijk forumbeding bevatten en moet worden nagegaan of de voorwaarden afdwingbaar zijn. Dit zal slechts het geval zijn voor zover de wederpartij er effectief kennis heeft van kunnen nemen voorafgaand aan de contractsluiting, hetgeen kan worden aangetoond door het bewijs te leveren dat de algemene voorwaarden werden meegezonden voorafgaand aan de aanvaarding door de wederpartij van het aanbod/de offerte (dit is dus doorgaans bij het doorzenden van een offerte). Indien enkel de algemene voorwaarden samen met de factuur werden overgemaakt (dus na de contractsluiting), dan zullen deze slechts afdwingbaar zijn indien kan worden aangetoond dat er een duurzame handelsrelatie bestaat tussen partijen. Dit wordt geval per geval door de rechtbank beoordeeld, maar als vuistregel kan worden gesteld dat in geval er drie voorgaande facturen werden betaald door de wederpartij. Ook hier worden aangetoond dat de algemene voorwaarden werden meegezonden samen met de factuur en dat de voorwaarden werden opgemaakt in de taal van de ontvanger of minstens de voertaal gebruikt tussen partijen, doorgaans het Engels. Is dat het geval, dan zal dus in België kunnen worden geprocedeerd.
- Zijn er geen algemene voorwaarden of is er geen forumbeding?
In dat geval zou dus in principe in het buitenland moeten worden gedagvaard vermits schulden haalbaar zijn (zie hoger). Het CMR-verdrag voorziet echter een uitzondering. Artikel 31 CMR-verdrag maakt de volgende rechtbanken bevoegd:
- De rechtbank aangewezen door partijen (zie hoger; punt 1);
- De rechtbank van de woonplaats/zetel van de debiteur;
- De rechbank van de plaats van in ontvangstneming van de goederen;
- De rechtbank van de plaats van aflevering van de goederen.
Van zodra de goederen dus in België werden opgehaald of afgeleverd, kan in België worden geprocedeerd, hetgeen de proceskosten drukt en de winstkansen van een effectieve invordering fors verhoogt.
De eisende partij heeft hierbij de keuze en kan dus (voor zover er geen contract is waarin de bevoegde rechtbank werd aangeduid) aan “forumshopping” doen om na te gaan wat de “procesvriendelijkste” manier is om tot invordering over te gaan.
Slotsom is dus dat het in een internationale context van vervoersopdrachten sterk aangeraden is oog te hebben voor de algemene voorwaarden en de afdwingbaarheid ervan. Stuur de facturen ook tijdig door ter invordering om verjaring te vermijden.
31 maart 2023
Alexander Wynter
Advocaat-vennoot
Master in het ondernemingsrecht