Het voorstel tot invoering van de digitale euro werd ingediend door de Europese Commissie op 28 juni 2023. De digitale euro zal een digitale vorm zijn van contant geld, uitgegeven door de Europese Centrale Bank, met dezelfde waarde als de fysieke euro, en voor iedereen in het eurogebied beschikbaar. In principe moet het een aanvulling vormen op de bestaande bankbiljetten en munten voor alle personen en bedrijven binnen de Eurozone. Je zal de digitale euro kunnen opslaan en overdragen via jouw smartphone of laptop, en op die manier kan je heel eenvoudig elektronische betalingen doen en geld ontvangen. In deze bijdrage gaan we iets dieper in op dit toekomstige Europees betaalmiddel, want waarom zouden we nog een nieuw betaalmiddel nodig hebben?

1. Concept

Om de digitale euro volledig te begrijpen, moeten we een onderscheid maken tussen centralebankgeld en particulier geld. Op dit moment zijn bankbiljetten en muntstukken de meest concrete vorm van centralebankgeld in onze economie. Het kan enkel door een centrale bank worden uitgegeven, en geeft bijgevolg blijk van de monetaire soevereiniteit van een land (of in ons geval: van de eurozone). Daartegenover staat particulier geld, dat is gecreëerd door commerciële banken. Tegoeden van particulieren of bedrijven die bij de banken worden gestockeerd en nadien door dezelfde banken worden gebruikt om bijvoorbeeld leningen te verstrekken, zijn vormen van particulier geld. Als je geld overmaakt via een kredietkaart of een onlinedienst van uw bank, dan is dat een overmaking van particulier geld.

De digitale euro zal een vorm van centralebankgeld voor retailgebruik worden, maar dan enkel digitaal beschikbaar. Volgens de ECB moet het een aanvulling vormen op het bestaande contant geld, geen vervanging. Het waarborgt wel de toegang tot centralebankgeld in een tijd van constant toenemende digitalisering, waarin de populariteit van digitale betalingen blijft toenemen.

• Voordelen

De digitale euro kan heel wat voordelen opleveren voor mensen en bedrijven. Zo is het een handige aanvulling op contant geld, en zal het overal in de eurozone veilig en makkelijk te gebruiken zijn. Het moet in de hele eurozone beschikbaar zijn en aanvaard worden. Het basisgebruik voor consumenten zal gratis zijn en garandeert een veel betere privacybescherming dan andere betaalmiddelen. Onze algemene weerbaarheid tegen cyberaanvallen of technische storingen zal ook vergroten.

Daarnaast zou de digitale euro ook de strategische autonomie en monetaire soevereiniteit van het eurogebied versterken, omdat Europa zo minder afhankelijk wordt van private, niet-Europese aanbieders van betalingsdiensten. Tegelijkertijd creëren we een belangrijk tegengewicht tegen hun marktdominantie.  Door een algemeen platform waar betaaldienstverleners hun diensten kunnen aanbieden, zou het Europese betalingsverkeer kunnen genieten van meer concurrentie en meer innovatie.

• Kenmerken

We moeten de digitale euro in eerste instantie beschouwen als een efficiënt betaalmiddel, niet als een manier van waardeopslag (zoals het geval is bij cryptomunten). De digitale euro richt zich op het vergemakkelijken van transacties en het bevorderen van financiële inclusie. Ze heeft een Tender Legal Status, wat impliceert dat het een wettig betaalmiddel is dat overal moet worden geaccepteerd in de Eurozone. In principe zullen we de digitale euro zowel online als offline kunnen gebruiken, dus zowel op het internet als in fysieke winkels. Deze veelzijdigheid draagt opnieuw bij aan de efficiëntie van de digitale euro.

• Risico op discriminatie

Binnen de Eurozone bestaan er nog heel wat verschillen in technologische ontwikkeling. Dit kan zorgen voor problemen inzake de inclusiviteit van de digitale euro. Het voorstel voorziet daarom in enkele juridische maatregelen om dit risico op discriminatie te beperken.

Een begunstigde zal het recht krijgen de digitale euro te weigeren indien:

• De begunstigde een onderneming is met minder dan 10 werknemers, of met een jaaromzet kleiner dan 2 miljoen, of een vzw. (tenzij hij vergelijkbare digitale betaalmiddelen aanvaardt)
• De weigering is te goeder trouw, legitiem, en tijdelijk in overeenstemming met het evenredigheidsbeginsel in de concrete omstandigheden.
• De begunstigde is een natuurlijk persoon die handelt voor een louter persoonlijke of huishoudelijke activiteit.
• De begunstigde is met de betaler een ander betaalmiddel overeengekomen.

Ondanks deze maatregelen, voorziet het voorstel ook in een verbod op eenzijdige uitsluiting van betaling in digitale euro, wat betekent dat overeenkomsten geen clausule mogen bevatten die de digitale euro verbiedt.

• Privacybescherming en misbruik

De Europese wetgever voorziet de mogelijkheid om offline betalingstransacties uit te voeren, omdat de verwerking van persoonsgegevens van de gebruikers dan tot een minimum kan worden beperkt. Voor online betalingen zullen alle persoonsgegevens moeten worden verwerkt in overeenstemming met de GDPR-regelgeving, inclusief extra bijkomende privacyvereisten.

Om misbruik te vermijden, voert het voorstel ook een mechanisme in om de detectie en preventie van fraude te vergemakkelijken, dat beheert zal worden door de ECB. Daarnaast zal de ECB ook de bevoegdheid krijgen om een centraal toegangspunt te voorzien om te controleren of het aangehouden bedrag aan digitale euro’s niet de aanhoudingslimiet overschrijdt.

Hamme,

11 september 2024