U kent het wel, uw professionele klant betaalt ondanks uw herinneringen en ingebrekestellingen zijn openstaande factuur maar niet. Intussen krijgt u onheilspellende berichten over de solvabiliteit van uw professionele klant en vreest u voor de betaling van uw factuur. In dergelijk scenario is het aangewezen snel te handelen om zich meer zekerheid te bieden op een daadwerkelijke betaling. Weet dat u louter aan de hand van uw factuur bewarend derdenbeslag -bijvoorbeeld op de bankrekening van uw debiteur- kan leggen als onderpand voor de uitblijvende betaling van uw factuur.

Wat is (bewarend) beslag en wat valt er te beslagen?

Het beslag is een bewarend middel dat de beslagene verbiedt om nog te beschikken over het beslagen goed, zodat hij deze niet mag vervreemden of bezwaren (bvb. door middel van inpandgeving). Op die manier heeft de beslaglegger zekerheid dat het beslagen goed in het vermogen van de beslagene blijft als onderpand voor de schuldvordering van de beslaglegger.

Een bewarend beslag is mogelijk op allerlei goederen van uw klant zoals bijvoorbeeld voertuigen, werkmaterialen en inboedel maar vereist een voorafgaandelijke rechterlijke machtiging.

Een bewarend derdenbeslag vereist evenwel géén voorafgaandelijke rechtelijke machtiging en is een bewarend beslag op bedragen of zaken die een derde aan uw klant verschuldigd is, zoals bijvoorbeeld gelden op bankrekeningen, facturen of huurgelden die aan uw klant dienen betaald te worden. In de praktijk wordt het bewarend derdenbeslag vaak op de bankrekening(en) gelegd.

Wat zijn de voorwaarden van een bewarend derdenbeslag op basis van uw onbetaalde factuur?

Een bewarend derdenbeslag op basis van uw onbetaalde factuur is maar mogelijk indien volgende voorwaarden cumulatief voldaan zijn.

1. Zekere, vaststaande en opeisbare schuldvordering

Zoals voor eender welk soort beslag geldt, is een beslag enkel mogelijk voor een zekere, vaststaande en opeisbare schuldvordering. Concreet houdt dit in dat uw factuur, waarin een zekere en vaststaande vordering wordt opgenomen, is vervallen en bijgevolg opeisbaar is geworden.

Verder is belangrijk dat uw professionele klant uw factuur niet (tijdig) heeft geprotesteerd of ingeval van een (tijdig) protest, dat het protest manifest ongefundeerd is, anders zal maar moeilijk sprake kunnen zijn van een zekere schuldvordering.

2. Urgentie

Verder is een beslag maar mogelijk ingeval van urgentie of hoogdringendheid. Er dient een ernstige vrees te bestaan dat de uitwinning van uw schuldvordering gevaar loopt omdat de solvabiliteit van uw professionele klant in het gedrang is. (vgl. Cass. 23 december 2010, JLMB 2012, 872).

In de praktijk bestaan allerlei signalen die een (ernstige) vrees voor de insolvabiliteit van uw professionele klant kunnen doen ontstaan, zoals bijvoorbeeld:

• Uw klant reageert niet op uw (liefst aangetekende!) ingebrekestelling(en); 
• Uw klant legt geen jaarrekening(en) neer, terwijl hij daartoe gehouden is;
• Uw klant wordt geconfronteerd met andere beslagen (hetgeen uw advocaat of gerechtsdeurwaarder kan raadplegen in het Centraal Bestand van Beslagberichten);
• De laatste gepubliceerde jaarrekening van uw klant doet de insolvabiliteit vermoeden, bijvoorbeeld omdat het eigen vermogen negatief is geworden;
• Uw klant verkoopt allerlei zaken die hij nodig heeft voor zijn bedrijfsvoering;

Let op! Er dient in het achterhoofd gehouden te worden dat de urgentie-vereiste niet lichtzinnig kan ingevuld worden. Een voorafgaande (aangetekende!) ingebrekestelling aan uw professionele klant zal -vaak doch afhankelijk van de omstandigheden- een must zijn.

Hoe laat ik beslag leggen?

Indien de voorwaarden van het bewarend beslag vervuld zijn, kan u in samenspraak met uw advocaat of gerechtsdeurwaarder bepalen welke zaken of bedragen voor beslag voorhanden zijn bij de schuldenaar van uw klant. Erna wordt de gerechtsdeurwaarder geïnstrueerd om daadwerkelijk over te gaan tot het bewarend derdenbeslag.

Wat na de beslaglegging?

Een of meerdere van volgende scenario’s kunnen zich voordoen na het bewarend  derdenbeslag:

1. Betaling

Na het beslag zal uw klant mogelijks vrijwillig willen overgaan tot betaling van uw factuur, aangezien het beslag een negatieve weerslag zou kunnen hebben op zijn economische activiteit. Het beslag kan na betaling opgeheven worden.

2. Invordering en uitvoerend beslag

Het is aangewezen uw onbetaalde factuur uiterlijk kort na het beslag in te vorderen langs gerechtelijke weg, hetzij langs buitengerechtelijke weg (via de IOS-procedure, voor zover de factuur niet werd geprotesteerd). Het bewarend beslag is immers slechts een bewarend middel. Na het succesvol doorlopen van de (buiten)gerechtelijke invorderingsprocedure kan het bewarend beslag omgezet worden in een uitvoerend beslag en kunnen de beslagen zaken of bedragen verzilverd worden voor betaling van uw factuur.

3. Verzet door uw klant

Het is evengoed mogelijk dat uw klant acht dat de bovenvermelde voorwaarden van het bewarend derdenbeslag niet voldaan zijn en daarom de beslagrechter vat om het beslag te laten opheffen. Ingeval de voorwaarden van het beslag kennelijk niet vervuld zijn, zou het gelegde beslag kunnen aanzien worden als een ongeoorloofd drukkingsmiddel ten laste van uw klant en dreigt u aansprakelijk gesteld te worden voor het door uw klant geleden nadeel.

De beslagrechter zal in de tegensprekelijke procedure moeten oordelen of de voorwaarden prima facie (lees: op het eerste zicht; met kennelijk voldoende schijn) voldaan zijn. De beslagrechter neemt de taak van de rechter ten gronde niet over en zal bijgevolg niet oordelen of de facturen daadwerkelijk verschuldigd zijn, zodat een (buiten)gerechtelijke invordering van uw factuur nog steeds aangewezen blijft.

4. Uw klant gaat failliet

Indien de vrees voor de insolvabiliteit van uw klant terecht blijkt en deze in faling gaat, zal het beslag u geen voordeel opleveren in het faillissement. U zal in samenloop komen met andere schuldeisers en u komt door het beslag niet in een betere positie ten aanzien van de overige schuldeisers.

Wat met de kosten?

Tot slot, zal het bewarend beslag zal steeds gerechtsdeurwaarderskosten met zich mee brengen. Deze kosten zal u moeten voorschieten en kan u trachten te verhalen op uw klant. Ingeval uw klant na het beslag failliet zou gaan, kan u niet alleen aangifte doen van uw onbetaalde facturen, maar ook van de beslagkosten waarvoor wél een voorrecht geldt (en u aldus aanzienlijk meer kans maakt om voor deze kosten een dividend te ontvangen uit het faillissement).

12 mei 2023

Glenn De Ridder

Advocaat